Η οικονομία στο τέλος του 2017

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ*

Τα βασικά συμπεράσματα για τις οικονομικές εξελίξεις το 2017 , είναι τα ακόλουθα:

• Ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ υπολογίζεται να κινηθεί γύρω από την περιοχή του 1,5% μακριά από το στόχο του 2,7% που είχε τεθεί στον προϋπολογισμό του 2017. Το Υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να δώσει κάποια εξήγηση για τους λόγους που παρατηρήθηκε αυτή η μείωση . Λόγους όχι περιγραφικούς αλλά αξιολογικούς. Τι δεν πήγε καλά; Υπάρχει λάθος στο μίγμα της οικονομικής πολιτικής ή όχι; Η δική του συμμετοχή αξιολογείται ως σωστή ; Η «ταξική» (sic) πολιτική που ακολουθεί μήπως έχει επιπτώσεις στη μεγέθυνση του ΑΕΠ; Τέλος πάντων κάτι πρέπει να μας πει σε σχέση με την απτή πραγματικότητα.

• Ο σαφώς μικρότερος ρυθμός μεγέθυνσης οφείλεται στους μειωμένους ρυθμούς μεγέθυνσης όλων των συνιστωσών του ΑΕΠ (ιδιωτική και δημόσια κατανάλωση, επενδύσεις , εξαγωγές ) και αύξησης των εισαγωγών σε σχέση με τους στόχους του προϋπολογισμού 2017. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί τόσο η µείωση των επενδύσεων (στον βαθμό που δεν αντανακλά, αποκλειστικά, υστερήσεις στην εκτέλεση του ΠΔΕ), όσο και η αύξηση των εισαγωγών στο Γ΄ τρίμηνο του 2017.

• Το 2017 η οικονομία εξέρχεται από μακρά αποπληθωριστική περίοδο. Ο Δείκτης Τιµών Καταναλωτή καταγράφει άνοδο της τάξης του 1,1%, το Νοέμβριο.

• Το ποσοστό της ανεργίας μειώθηκε σταθερά καθ΄ όλη τη διάρκεια του 2017 και διαμορφώθηκε, τον Σεπτέμβριο, σε 20,5%. Το ισοζύγιο των ροών μισθωτής απασχόλησης παρέμεινε θετικό για το διάστημα Ιανουαρίου-Οκτωβρίου, µε την πλειονότητα, ωστόσο, των προσλήψεων να αφορά θέσεις μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης («ελαστικές» μορφές απασχόλησης).

• Χωρίς σημαντικές διακυμάνσεις το ισοζύγιο πληρωμών και τα επιμέρους ισοζύγια.
• Βελτιωμένος ο δείκτης οικονομικού κλίματος και οι περισσότεροι επιμέρους κλάδοι.

• Συνεχίζεται η πτώση στον κατασκευαστικό κλάδο.

• Σχεδόν διπλάσιο έναντι του «στόχου» το πρωτογενές αποτέλεσμα του κρατικού προϋπολογισμού το δεκάμηνο του 2017 και υψηλότερο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης. Θεωρείται πλέον βέβαιο, ότι η απόδοση θα υπερβεί και πάλι τον στόχο για το 2017.

• Ενίσχυση των εισπράξεων έµµεσων φόρων, υστέρηση των εισπράξεων άμεσων φόρων σε σχέση µε πέρυσι. Το τελευταίο απαιτεί ιδιαίτερη παρακολούθηση.

• Σημαντική μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου σε σχέση µε πέρυσι. Η μείωση ανέρχεται στο 26,5% σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης και σε 32,1% αν συμπεριληφθούν και οι επιστροφές φόρων.

• Συνεχίζεται η συσσώρευση νέων ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων του Ελληνικού Δημοσίου. Η τάση ωστόσο, φαίνεται να αποκλιμακώνεται. Σταθερή βελτίωση καταγράφεται στις εισπράξεις παλαιών και νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών.

• Σημαντική αποκλιμάκωση της απόδοσης των δεκαετών ελληνικών κρατικών ομολόγων. Πάντως χρειάζεται να περιμένουμε να σταθεροποιηθεί η αγορά για ασφαλέστερα συμπεράσματα.
• Συνεχίζεται η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών καθώς και της αποταμίευσής τους. Τούτο οφείλεται σαφώς στις υπέρμετρες υποχρεώσεις τους (φορολογικές και άλλες) έναντι του δημοσίου και των τραπεζών (δάνεια).
• Το τραπεζικό σύστημα εξακολουθεί να μην προσφέρει ρευστότητα στην οικονομία , και βρίσκεται αντιμέτωπο με το πρόβλημα των μη αποτελεσματικών δανείων και με τους επερχόμενους πλειστηριασμούς. Σύμφωνα με την Έκθεση για τους Επιχειρησιακούς Στόχους Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων της Τράπεζας της Ελλάδος, τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (ΜΕΑ) τον Σεπτέμβριο του 2017 ανήλθαν σε €100,4 δισ. ή το 44,6% των συνολικών ανοιγμάτων, παρουσιάζοντας μείωση -2,4% σε σύγκριση με το τέλος Ιουνίου 2017 και -5,5% σε σύγκριση με το τέλος Δεκεμβρίου 2016. Η μείωση αυτή προήλθε κυρίως από διαγραφές δανείων (€1,1 δισ. το 3ο τρίμηνο του 2017 και €4,4 δισ. το διάστημα Ιαν – Σεπ 2017) και πωλήσεις δανείων (€1,4 δισ. το 3ο τρίμηνο του 2017 και €1,8 δισ. το διάστημα Ιαν – Σεπ 2017), οι οποίες αφορούσαν όμως σχεδόν στο σύνολό τους μεμονωμένη συναλλαγή συγκεκριμένης τράπεζας. Αντίθετα, η μείωση που προήλθε από εισπράξεις και ρευστοποιήσεις ήταν περιορισμένη.
•   Ο Δείκτης Μισθολογικού Κόστους του Γ΄ τριμήνου 2017, χωρίς καμία διόρθωση (εποχική ή διόρθωση ως προς τον αριθμό των εργασίμων ημερών), σε σύγκριση με τον αντίστοιχο Δείκτη του Γ΄ τριμήνου 2016, παρουσιάζει μείωση κατά 1,3% έναντι αύξησης 1,3% κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2016 προς το 2015.
•  Τίποτε δεν προμηνύει ότι η Ελλάδα αλλάζει παραγωγικό υπόδειγμα.
• Η φτωχοποίηση της κοινωνίας συνεχίζεται και δεν ανατρέπεται με “φιλανθρωπικές μεθόδους”.
• Η “ισότητα” προς τα κάτω οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε στασιμότητα την οικονομία και σε τέλμα την κοινωνία.

*Ο Κώστας Μελάς είναι καθηγητής Πανεπιστημίου  διδάσκει διεθνή χρηματοοικονομική και τραπεζική στο Πάντειο Πανεπιστήμιο όπου υπηρετεί ως καθηγητής. Την περίοδο 1996-2008 δίδαξε νομισματική θεωρία και πολιτική στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Έλαβε το πτυχίο του από τη Σχολή Οικονομίας και Εμπορίου του Πανεπιστημίου της Φλωρεντίας και αναγορεύτηκε διδάκτωρ στο Τμήμα Αστικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου με ειδίκευση στα Διεθνή Νομισματικά. Έχει εργαστεί ως σύμβουλος διοικήσεως της Εμπορικής Τραπέζης (1985-2010) και διευθυντής του Επιμορφωτικού Τραπεζικού Ινστιτούτου της (1996-2005).

Εξέδωσε μεταξύ άλλων: Παγκοσμιοποίηση (1999), Νεοσυντηρητικοί (2007), Η σαστισμένη Ευρώπη (2009), Οι σύγχρονες κρίσεις του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος(2011), Μικρά μαθήματα για την ελληνική οικονομία (2013), Μετά τον Ερντογάν τι; (από κοινού με τον Σ. Λυγερό, 2013), Η ατελέσφορη επιστήμη (2013). Είναι πρόεδρος του Ομίλου Πολιτικού και Οικονομικού Προβληματισμού.